O szkodliwości mammografii przesiewowej
Cochrane na ścieżce do autodestrukcji - jego czas jako wpływowej i niezależnej organizacji dobiegł końca
Peter C. Gøtzsche, współzałożyciel Cochrane Collaboration, uważa, że organizacja, która kiedyś cieszyła się uznaniem za publikowanie rzetelnych przeglądów systematycznych interwencji medycznych, porzuciła naukową uczciwość na rzecz polityki, marketingu i utrwalonych dogmatów (np. o rzekomych korzyściach mammografii, mimo dowodów na ich brak). Niegdyś szanowana instytucja oceniająca dowody naukowe w medycynie, utknęła w biurokratyzmie, cenzurując naukowe dowody w ochronie interesów politycznych oraz finansowych firm farmaceutycznych, co jest działaniem sprzecznym z jej pierwotną misją. W tekście opublikowanym w The Brownstone Institute, Gøtzsche przedstawia historię swojego konfliktu z organizacją w kontekście publikacji oraz aktualizacji przeglądu dotyczącego skuteczności mammograficznego badania przesiewowego w kierunku raka piersi.
W 1999 roku Gøtzsche i jego współpracownik Ole Olsen, na zlecenie duńskiej Rady Zdrowia, przeanalizowali badania nad mammografią. Ich wnioski były zaskakujące – screening nie zmniejszał śmiertelności z powodu raka piersi, a nawet zwiększał ryzyko nadrozpoznawalności i nadmiernego leczenia, co prowadziło do zwiększenia liczby radykalnych zabiegów, takich jak mastektomia. Wyniki te, opublikowane w 2000 roku w "Lancet", wywołały burzę medialną i sprzeciw zwolenników badań przesiewowych. Gøtzsche i Olsen napotkali trudności przy publikacji przeglądu w Cochrane Library. Australijska grupa Cochrane Breast Cancer Group, posiadająca konflikt interesów, gdyż była finansowana przez ośrodek oferujący badania przesiewowe, odmówiła włączenia danych o szkodach wynikających z nadrozpoznawalności i nadmiernego leczenia. W 2001 roku Cochrane odmówił opublikowania informacji o szkodliwości mammografii przesiewowej, pełen przegląd ukazał się w "Lancet", a sprawa wywołała skandal, który zaszkodził reputacji Cochrane. Dopiero po pięciu latach skarg i odwołań Gøtzsche zdołał dodać pracę do przeglądu Cochrane.
W 2023 roku Gøtzsche próbował zaktualizować przegląd, dodając nowe dane o śmiertelności z dwóch najlepiej przeprowadzonych badań. Aktualizacja wykazała jeszcze wyraźniej, że mammografia nie zmniejsza śmiertelności ogólnej ani z powodu raka. Jednak proces redakcyjny Cochrane okazał się nadmiernie biurokratyczny, powolny i tendencyjny. Autorzy otrzymali 91 uwag od 11 recenzentów, a później kolejne 38 uwag na 34 stronach, z których wiele było absurdalnych lub świadczyło o niezrozumieniu metodologii badań przesiewowych. Gøtzsche zarzuca Cochrane cenzurę i polityczną stronniczość, twierdząc, że organizacja chroni interesy finansowe i zawodowe zwolenników mammografii, zamiast służyć pacjentom i nauce. Przykładem jest zakaz używania terminu "nadrozpoznawalność" w odniesieniu do raka piersi, mimo że jest on powszechnie stosowany w literaturze naukowej i innych przeglądach Cochrane. Autor krytykuje także brak przejrzystości w procesie odwoławczym oraz faworyzowanie mniej rzetelnych badań przeprowadzonych przez osoby o konfliktach interesów, np. przeglądu Mohera z 2024 roku, który niesłusznie podważył wiarygodność kanadyjskich badań (CNBSS). Ostatecznie Cochrane odrzucił publikację aktualizacji w lutym 2025 r.
Gøtzsche twierdzi, że Cochrane odeszło od swoich pierwotnych ideałów – współpracy, poszukiwania prawdy i kwestionowania dogmatów – stając się organizacją biurokratyczną, politycznie poprawną i służącą interesom korporacyjnym. Autor uważa, że odrzucenie jego aktualizacji przeglądu to "ostatni gwóźdź do trumny" Cochrane, a organizacja zmierza ku autodestrukcji.
"Panie Mariuszu - jak można Pana wesprzeć?" - zadał mi pytanie jeden z moich subskrybentów. Blog na Substacku jest to hobby czasochłonne, ale nie planowałem tej działalności, jako źródła dodatkowego dochodu (do tej pory mam jednego płatnego subskrybenta ochotnika). Ale jeśli ktokolwiek uważa, że warto udzielić mi wsparcie finansowe - to poniższa zrzutka daje taką możliwość. Za każdą wpłatę - serdecznie dziękuję :)
Źródła:
https://www.thelancet.com/pb-assets/Lancet/extras/fullreport.pdf
https://www.scientificfreedom.dk/2023/05/03/screening-for-breast-cancer-with-mammography/
https://www.cochrane.org/about-us
https://brownstone.org/articles/cochrane-on-a-suicide-mission/